Η Ευρωπαϊκή Ένωση εγκαινίασε ένα νέο εργαλείο για την ενίσχυση της διαφάνειας και της δικαιοσύνης στον αγροδιατροφικό τομέα. Το Παρατηρητήριο της ΕΕ για την Αγροδιατροφική Αλυσίδα (EU Agri-Food Chain Observatory – AFCO) πραγματοποίησε την πρώτη του συνεδρίαση στις 17 Ιουλίου 2024, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στην παρακολούθηση και ρύθμιση της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων.
Το AFCO έχει ως κύριο στόχο την αύξηση της διαφάνειας σχετικά με τις τιμές, τη δομή του κόστους και την κατανομή των περιθωρίων κέρδους και της προστιθέμενης αξίας στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Με έως και 80 μέλη, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων εθνικών αρχών και οργανώσεων από διάφορα στάδια της αλυσίδας – από αγρότες και προμηθευτές εισροών μέχρι τη βιομηχανία τροφίμων, εμπόρους, μεταφορείς και καταναλωτές – το Παρατηρητήριο θα λειτουργήσει ως πλατφόρμα συλλογής και ανάλυσης δεδομένων.
Μεσοπρόθεσμα, το Παρατηρητήριο αναμένεται να αναπτύξει μεθοδολογίες για την αξιολόγηση και παρακολούθηση της δομής του κόστους και της κατανομής των περιθωρίων κέρδους κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων. Η υπάρχουσα διαδικτυακή πύλη αγροδιατροφικών δεδομένων θα επεκταθεί για να δημοσιεύει νέους σχετικούς δείκτες, προσβάσιμους σε όλους διαδικτυακά, συμπεριλαμβανομένων δεδομένων για το κόστος και τα περιθώρια κέρδους στα διάφορα στάδια της αλυσίδας τροφίμων.
Παράλληλα με τη λειτουργία του Παρατηρητηρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντείνει τις προσπάθειες για την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ κατά των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών (ΑΕΠ). Η Οδηγία 2019/633 για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων και τροφίμων απαγορεύει 16 συγκεκριμένες πρακτικές, διαχωρίζοντάς τες σε “μαύρες” (απολύτως απαγορευμένες) και “γκρίζες” (επιτρεπόμενες υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις).
Η δημιουργία του Παρατηρητηρίου και η ενίσχυση των μέτρων κατά των ΑΕΠ αποσκοπούν στην ενδυνάμωση της θέσης των αγροτών και των μικρών παραγωγών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Στόχος είναι η διασφάλιση δίκαιων αμοιβών και η προστασία από πρακτικές που θα μπορούσαν να τους θέσουν σε μειονεκτική θέση λόγω της περιορισμένης διαπραγματευτικής τους δύναμης.
Παρά τις θετικές προοπτικές, οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι δεν υπάρχει εύκολη λύση για τις χαμηλές τιμές των αγροτικών προϊόντων. Η πολυπλοκότητα της αγοράς και οι παγκόσμιες οικονομικές δυναμικές παραμένουν σημαντικές προκλήσεις. Ωστόσο, η αυξημένη διαφάνεια και η καλύτερη κατανόηση των δυναμικών της αγοράς που προσφέρει το Παρατηρητήριο αναμένεται να συμβάλουν στη λήψη πιο τεκμηριωμένων αποφάσεων και στη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και αποτελεσματικής αγροδιατροφικής αλυσίδας.
Η πρωτοβουλία αυτή της ΕΕ αντανακλά μια ευρύτερη προσπάθεια για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας του αγροδιατροφικού τομέα, ενώ παράλληλα προωθεί τη διαφάνεια και τη δικαιοσύνη σε όλα τα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων.