Η ΕΕ εξετάζει σοβαρά την αναθεώρηση ενός κρίσιμου μηχανισμού εποπτείας στη διαχείριση των αγροτικών επιδοτήσεων, γνωστού ως “εκκαθάριση των επιδόσεων”. Ο μηχανισμός αυτός, που εισήχθη το 2023 ως μέρος του νέου μοντέλου υλοποίησης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις μεταξύ των κρατών-μελών και των ευρωπαϊκών θεσμών.
Η εκκαθάριση των επιδόσεων αποτελεί μια ετήσια διαδικασία ελέγχου που στοχεύει στην επαλήθευση της ευθυγράμμισης των πληρωμών της ΚΑΠ με τα εθνικά σχέδια δαπανών. Ωστόσο, παρά τις αρχικές προθέσεις για ενίσχυση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας, ο μηχανισμός έχει χαρακτηριστεί από πολλούς υπουργούς Γεωργίας ως υπερβολικά γραφειοκρατικός.
Σε επιστολή τους προς την Επιτροπή στις 15 Νοεμβρίου 2024, οι υπουργοί Γεωργίας των 27 κρατών-μελών εξέφρασαν τις ανησυχίες τους σχετικά με τη χρησιμότητα και την προστιθέμενη αξία αυτής της διαδικασίας. Υποστήριξαν ότι η ποσοτικοποίηση των αποκλίσεων μεταξύ των προγραμματισμένων και των τελικά πραγματοποιηθέντων ποσών δεν αποτελεί το κατάλληλο εργαλείο για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας και της κανονικότητας των γεωργικών δαπανών της ΕΕ.
Οι προσαρμογές της ΕΕ για το 2024
Η Επιτροπή, ανταποκρινόμενη στις ανησυχίες αυτές, έχει ήδη προβεί σε ορισμένες προσαρμογές. Για το οικονομικό έτος 2024, εισήγαγε μια πρόβλεψη “de minimis” 2% μέσω τροποποίησης της κατ’ εξουσιοδότηση πράξης. Επιπλέον, δεσμεύτηκε να εξετάσει την αλλαγή της βασικής νομοθετικής πράξης εάν, μετά την πρώτη πλήρη άσκηση εκκαθάρισης επιδόσεων του 2024, αποδειχθεί ότι η προστιθέμενη αξία της διαδικασίας είναι χαμηλή σε σύγκριση με το διοικητικό βάρος.
Ωστόσο, η πιθανή κατάργηση αυτού του μηχανισμού εγείρει ανησυχίες σχετικά με την εποπτεία των κονδυλίων της ΚΑΠ. Ο Rudolf Mögele, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας της Επιτροπής, προειδοποιεί ότι η εγκατάλειψη του μηχανισμού θα μπορούσε να δυσχεράνει τον εντοπισμό κακής χρήσης κονδυλίων μέχρι να χαθούν σημαντικά ποσά.
Παράλληλα, η Επιτροπή εργάζεται για την απλοποίηση των διαδικασιών και τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τους αγρότες. Προτείνει μέτρα όπως η απλοποίηση των απαιτήσεων αιρεσιμότητας, ο εξορθολογισμός των ελέγχων για τη μείωση των επιτόπιων επισκέψεων και η διευκρίνιση των περιπτώσεων ανωτέρας βίας για τους αγρότες που επηρεάζονται από απρόβλεπτα γεγονότα.
Καθώς οι συζητήσεις συνεχίζονται, είναι σαφές ότι η Επιτροπή επιδιώκει να βρει μια ισορροπία μεταξύ της απλοποίησης των διαδικασιών και της διατήρησης ενός αποτελεσματικού συστήματος ελέγχου για τη διασφάλιση της ορθής χρήσης των κονδυλίων της ΚΑΠ. Η τελική απόφαση αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στον τρόπο διαχείρισης και εποπτείας των αγροτικών επιδοτήσεων στην ΕΕ τα επόμενα χρόνια.
